Συλλέγοντας χριστιανικά αντικείμενα

Ποιος ήταν ο Γεώργιος Λαµπάκης;

Άνθρωπος δραστήριος και ευφυής, που αφιέρωσε τη ζωή του σε ένα πρωτοποριακό για την εποχή του όραµα.Ο Γ. Λαµπάκης γεννήθηκε στην Αθήνα, το 1854, και ήταν το δεύτερο από τα τέσσερα παιδιά του ∆ηµητρίου Λαµπάκη και της Μαργαρίτας Πλατή από την Τήνο. Πέρασε την παιδική του ηλικία, όπως και τα αδέλφια του, με τη μητέρα του και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ευαγγελίστριας Τήνου. Μεγάλωσε φτωχικά και σε κλίμα βαθιάς θρησκευτικότητας, µε το όνειρο να γίνει παπάς. Σπούδασε θεολογία στην Αθήνα και στη συνέχεια χριστιανική αρχαιολογία στη Γερμανία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εκδήλωσε έντονο ενδιαφέρον για τη μελέτη και τη διάσωση των Χριστιανικών μνημείων και την προαγωγή των Σπουδών Χριστιανικής Αρχαιολογίας.

Τι έκανε για να υλοποιήσει το όραµά του;

Ο Λαµπάκης υπήρξε πρωτεργάτης της ίδρυσης της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΧΑΕ), το 1884. Από το 1885 ήταν ιδιαίτερος γραµµατέας της Βασίλισσας Όλγας, η οποία έθεσε τη ΧΑΕ
υπό την προστασία της.
Κύριο µέληµα της ΧΑΕ υπήρξε η προστασία των χριστιανικών µνηµείων, η συλλογή αντικειμένων αλλά και η σύσταση μουσείου. Ο Γ. Λαµπάκης συνέβαλε τα µέγιστα σε αυτή την προσπάθεια καθώς
ήταν αυτός που συγκρότησε και τεκμηρίωσε τη Συλλογή της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας.

Πώς δηµιουργήθηκε η Συλλογή;

Από το 1891 έως το 1909 ο Λαμπάκης πραγματοποίησε σειρά περιηγήσεων στην Ελλάδα και σε άλλα κέντρα του ελληνικού και χριστιανικού κόσμου. Τα ταξίδια του έδωσαν τη δυνατότητα να δει και να καταγράψει μνημεία αλλά και να συλλέξει αντικείμενα για να εμπλουτίσει τη Συλλογή της ΧΑΕ. Μερικά από τα αντικείμενα αυτά βρίσκονται από το 1923 και μετά στις Συλλογές του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου.

O Γεώργιος και η Ευθαλία Λαμπάκη στον μητροπολιτικό ναό της Αγίας Τριάδας στα Μοσχονήσια της Μικράς Ασίας. Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία ΒΧΜ

Σε ποιες περιοχές ταξίδεψε;

Ο Γεώργιος Λαµπάκης επισκέφθηκε διάφορα εντός των τότε ελληνικών συνόρων αλλά και άλλα κέντρα του ελληνικού και χριστιανικού κόσμου. Μερικοί από τους σημαντικούς προορισμούς των περιοδειών του ήταν η Θεσσαλονίκη, το Άγιον Όρος και η Βέροια το 1901, η Μακεδονία, η Θράκη και η Κωνσταντινούπολη το 1902, οι Κυκλάδες το 1904, οι Άγιοι Τόποι το 1905, η Μικρά Ασία το 1906-1907.

Πώς οργάνωνε τις περιοδείες του;

Ο Λαµπάκης κατέγραφε συστηματικά τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες και εντυπώσεις, την περιγραφή των μνημείων που επισκεπτόταν, ενώ φωτογράφιζε μνημεία και τόπους. Επιπλέον,συγκέντρωνε αντικείμενα σχετικά µε την ιστορία του Χριστιανισμού. Με τις συστάσεις της Εκκλησίας και του κράτους παρότρυνε ιερείς και μοναχούς να του παραδώσουν αντικείμενα που δεν ήταν πλέον σε χρήση. Η τεράστια αυτή συλλεκτική προσπάθεια απέδωσε, καθώς ενισχύθηκε επιπλέον από δήμους και ιδιώτες.

Tο σκευοφυλάκιο της Mονής Τουρλιανής στη Μύκονο. ΒΧΜ, Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία.
Άποψη της Χώρας Άνδρου. ΒΧΜ, Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία.
Bασιλική Δ΄ στις Σάρδεις. Αριστερά η Ευθαλία Λαμπάκη και πλάι της κάτοικοι της περιοχής. ΒΧΜ, Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία.
Nαός Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην Έφεσο.BΧΜ, Ιστορικά και Φωτογραφικά Αρχεία.

Τι είδους αντικείµενα συνέλεγε ο Λαµπάκης;

Κατά κύριο λόγο εκκλησιαστικά. Εκτός όμως από αυτά, συγκέντρωνε και άλλα τεκμήρια του Χριστιανισμού, ορισμένα από τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον λόγω της ιδιοτυπίας τους. Συνέλεξε, για παράδειγμα, νερό από τον Ιορδάνη ποταμό, ένα κλαδί ελιάς από το όρος των Ελαιών, ψηφίδες από διάφορους ναούς κ.ά.
Τα αντικείμενα αυτά ο Λαµπάκης τα αντιμετώπιζε ως «μουσειακά», τα τεκμηρίωνε συστηματικά και στη συνέχεια τα ενσωμάτωνε στη συλλογή της ΧΑΕ. Τα περισσότερα βρίσκονται σήμερα στις Αποθήκες του Βυζαντινού Μουσείου.

Επιμάνικο, 18ος αι. Μετάξι με χρυσοκέντητη παράσταση του αρχάγγελου Γαβριήλ από τον Ευαγγελισμό. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20719
Επιμάνικο, 18ος αι. Μετάξι με παράσταση Θεοτόκου. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM 20720
Επιμάνικο, 18ος αι. Μετάξι με ελαιογραφημένη παράσταση της Θεοτόκου από σκηνή Ευαγγελισμού. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20708
Επιμάνικο, 18ος αι. Mετάξι με χρυσοκέντητη παράσταση του αρχάγγελου Γαβριήλ από τον Ευαγγελισμό. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20724
Eπιτραχήλιο, 16ος αι. Μετάξι με χρυσοκέντητες παραστάσεις. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM1697
Επιγονάτιο, 17ος αι. Μετάξι με χρυσοκέντητη παράσταση του Νιπτήρα. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20813
Eπιτραχήλιο, 16ος αι. Mετάξι με χρυσοκέντητες παραστάσεις. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20875
Οράριο, 17oς αι. Μετάξι με χρυσοκέντητες παραστάσεις. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20934
Ωμοφόριο, 18ος αι. Μετάξι με χρυσοκέντητους και βελούδινους σταυρούς που φέρουν παράσταση των Ευαγγελιστών Λουκά και Ιωάννη. Προέρχεται από τη Μονή Ζωοδόχου Πηγής ή Αγίας της Άνδρου. Το περισυνέλεξε ο Γ. Λαμπάκης το 1904. BXM20951
Στέφανα γάμου από άργυρο, 1859. Προέρχονται από τον Ναό του Αγίου Γεωργίου στη Βέροια. Τα συγκεκριμένα στέφανα γάμου ανήκαν στον ναό και χρησιμοποιούνταν σε κάθε γαμήλια τελετή. Το γεγονός αυτό δηλώνεται και στην εγχάρακτη επιγραφή που βρίσκεται στο εσωτερικό τους μέρος και αναφέρει: ΚΤΗΜΑ ΤΗC ΕΚΚΛΗCIAC ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΧΩΡΙΟΥ 1859. BXM2348